ସମତ୍ୱ ହେଉଛି ଗୀତାର ମୂଳଦୁଆ ଏବଂ ସେଥିପାଇଁ ଏହାକୁ ଗୀତାର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରାଯାଇଛି । ଭଗବାନ
କୃଷ୍ଣ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ସମତ୍ୱ ଭାବ, ସମତ୍ୱ ଦୃଷ୍ଟି ଏବଂ ସମତ୍ୱ ବୁଦ୍ଧିର ବିଶେଷତାକୁ ଆଲୋକିତ କରିଛନ୍ତି । ସମତ୍ୱ ବୁଝିବା
ସହଜ କିନ୍ତୁ ହୃଦୟରେ ଗ୍ରହଣ କରିବା କଷ୍ଟକର । ଆମ ଭିତରେ ସମତ୍ୱର ଡିଗ୍ରୀ ହେଉଛି ଆମର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଯାତ୍ରାରେ ଆମର
ପ୍ରଗତିର ସୂଚକ ।
ଭୌତିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ, ଅଧିକାଂଶ ସମାଜ ସମତ୍ୱକୁ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ଆଇନ ସମ୍ମୁଖରେ ସମାନତା ରୂପରେ
ଗ୍ରହଣ କରେ । ସମତ୍ୱର ଅନେକ ଉଦାହରଣ ଦେଇ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବିବେକଶୀଳ ବ୍ୟକ୍ତି ଶିକାର ଏବଂ ଶିକାରୀ; ସୁଖ ଏବଂ
ଦୁଃଖ; ଲାଭ ଏବଂ କ୍ଷତି ଇତ୍ୟାଦିକୁ ସମାନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ।
ମଣିଷମାନଙ୍କ ସହିତ ଅସୁବିଧା ହେଉଛି ଯେ ଆମେ ନିଜକୁ ସଂସ୍କୃତି, ଧର୍ମ, ଜାତି ଜାତୀୟତା ଭଳି କୃତ୍ରିମ ବିଭାଜନ ଆଧାରରେ
ପରିଚିତ କରୁ । ଏହି ବିଭାଜନଗୁଡ଼ିକୁ ହଟାଇବା ଏବଂ ଦୁଇ ଭିନ୍ନ ଲୋକଙ୍କୁ ସମାନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାର କ୍ଷମତା ହେଉଛି
ସମତ୍ୱ ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପ । ପ୍ରଦର୍ଶିତ ଆଚରଣ ଅପେକ୍ଷା ଏହା ବହୁତ ଗମ୍ଭୀର ଅଟେ ।
ସମତ୍ୱର ଅଗ୍ରଗତିର ପରବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ତର ହେଉଛି ଦୁଇ ଜଣଙ୍କୁ ସମାନତା ସହିତ ଦେଖିବାର କ୍ଷମତା । ଉଦାହରଣ
ସ୍ୱରୂପ, ଆମ ପିଲାମାନଙ୍କ ସାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ସଫଳତା ପାଇଁ ଖୁସି ହେବା, ବିଶେଷତଃ ଯେତେବେଳେ ଆମର ନିଜ ପିଲାମାନେ ଭଲ
କରିନଥିଲେ; ମା ଏବଂ ଶାଶୁ; ଝିଅ ଏବଂ ବୋହୂଙ୍କୁ ସମାନ ବ୍ୟବହାର କରିବା ।
ସମତ୍ୱର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତର ହେଉଛି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ସମାନ ଭାବିବାର କ୍ଷମତା । ଏହା ସମାନ ଭାବନା ବଜାୟ ରଖିବାର
କ୍ଷମତା ଯେତେବେଳେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ତାହା ମିଳେ ଯାହାକି ଆମେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁ ଯେ ତାହା ଆମର ଯେପରିକି ପଦୋନ୍ମତି, ଖ୍ୟାତି,
ଶ୍ରେୟ, ସମ୍ପତ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି । ଏହି ସମତ୍ୱର ସ୍ତର ଆସେ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ନିଜ ଭିତରେ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଦୁର୍ବଳତା ଏବଂ
ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଠାରେ ଆମର ନିଜର ଶକ୍ତି ଦେଖିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଯାଆନ୍ତି ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଆମେ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଠାରେ ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଭିତରେ ଦେଖୁ; ଏବଂ ସର୍ବଶେଷରେ
ସବୁଠାରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କୁ ସମସ୍ତଙ୍କ ଭିତରେ ଏବଂ ସର୍ବତ୍ର ଦେଖୁ । ଏହା ଅଦ୍ୱୈତ ଛଡା ଆଉ କିଛି ନୁହେଁ, ଯାହା କହିଥାଏ ଯେ ଏହା
ଦୁଇଟି ନୁହେଁ ।
ଏହି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସମତ୍ୱ ହାସଲ କରିବାରେ ବାଧା ହେଉଛି ଆମର ମନ, ଯାହାକୁ ବିଭାଜନକରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ କରାଯାଇଛି
। ଏହାକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ପରିବର୍ତ୍ତେ, ଆମେ ଏହାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ସମର୍ଥ ହେବା ଉଚିତ୍‌ ।