ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁହନ୍ତି ଯେ ତୁମେ ତୁମର ମିତ୍ର କିମ୍ବା ତୁମେ ତୁମର ଶତ୍ରୁ (6.6) । ନିଜର ମିତ୍ର ହେବା ପାଇଁ ସେ ସୁଖ-ଦୁଃଖର ଭାବନାପ୍ରତି (6.7) ସୁନା-ପଥର-ମାଟି ପରି ଜିନିଷ ପ୍ରତି (6.8) ଏବଂ ମିତ୍ର-ଶତ୍ରୁ ସଦୃଶ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତି (6.9), ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି ସମତ୍ୱ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ କହିଲେ (6.8) । ଏଥି ସହିତ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଧ୍ୟାନର ମାର୍ଗ ମଧ୍ୟ ପରାମର୍ଶ କରନ୍ତି (6.10 -6.15) ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କହିଛନ୍ତି ଭୌତିକ ସମ୍ପତ୍ତିରୁ ବଞ୍ଚିତ ଏକାକୀ ରହିବା (6.10), ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ ସ୍ଥାନରେ ବସି ଯାହା ଅତି ଉଚ୍ଚ କିମ୍ବା ଅତି ନୀଚା ହୋଇ ନଥିବ (6.11), ନିୟନ୍ତ୍ରିତମନ ସହିତ, ପିଠି ଏବଂ ବେକକୁ ସିଧା କରି ଚାରିଆଡେ ନଦେଖି (6.12-6.13), ଶାନ୍ତ, ନିର୍ଭୀକ ଏବଂ ଏକାଗ୍ର ରହି କରି (6.14) ଏବଂ ନିରନ୍ତର ନିଜ ଠାରେ ଏକାକାର ହେବା ଦ୍ୱାରା ପରମ ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।

ସମ୍ବେଦନଶୀଳ ଉତ୍ତେଜନାର ଆକ୍ରମଣ ସମୟରେ ସମତ୍ୱ ହାସଲ କରିବା କଷ୍ଟକର ହୋଇଯାଏ । ସେଥିପାଇଁ ଏକାନ୍ତରେ ରହିବା ଦ୍ୱାରା ଅସ୍ଥାୟୀ ସୁଖ ମିଳେ । ଏହାର ଗଭୀର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଯେ ଯଦିଓ ଆମେ ଶାରୀରିକ ଭାବରେ ନିଜକୁ ଏକାନ୍ତରେ ରଖିଥାଉ, ତଥାପି ଆମେ ଆମର ବ୍ୟବସାୟ, ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଆମ ସହିତ ଧ୍ୟାନରେ ନେବାର ସମ୍ଭାବନା ଥାଏ । ଏହି ଶ୍ଳୋକ (6.10) ଆମକୁ କହିଥାଏ ଯେ ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ଛାଡି ଏକାକୀ ରହିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହେବା ଉଚିତ୍‌ । ଶେଷରେ, ଏହା ଯୁଦ୍ଧ ମଧ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ମାନସିକ ଏକାନ୍ତହାସଲ କରିବା ସଦୃଶ ।

ଭୌତିକ ସମ୍ପତ୍ତି ତ୍ୟାଗ କରିବା ବିଷୟରେ, ଏହା ଧ୍ୟାନରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ସମସ୍ତ ଭୌତିକ ସମ୍ପତ୍ତି ଦାନ କରିବା କଥା ନୁହେଁ । ଏହା ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆମର ମୋହକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ବିଷୟରେ ଅଟେ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ପଡିଲେ ସେଗୁଡ଼ିକ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ଏହା ସେଗୁଡ଼ିକୁ ‘ମୁଁ’ର ଏକ ଅଂଶ ନ କରିବା ବିଷୟରେ ।

ଶେଷରେ, ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଭୟ ଦୂର କରିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତି । ଆମର ମୌଳିକ ଭୟ ହେଉଛି ଜିନିଷ କିମ୍ବା ନିଜ ଲୋକଙ୍କୁ ହରାଇବାର ଭୟ ଯାହାକି “ମୁଁ”ର ଆଂଶିକ ବିନାଶ ଅଟେ । ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଧ୍ୟାନରେ ଆମକୁ ଚିନ୍ତାଧାରା ଏବଂ ଜିନିଷର ମାଲିକାନା ଭାବନା ଛାଡ଼ି ଲୋକମାନଙ୍କଠାରୁ ପୃଥକ୍‌ ଏକାକୀ ରହିବାକୁ ପଡିବ । ସେଥିପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆମକୁ ଏକ ଶାଶ୍ୱତ ଧ୍ୟାନର ସ୍ଥିତି ଯାହା ମୋକ୍ଷ ଅଟେ, ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ଦିଗରେ ଭୟର ଏହି ଦିଗକୁ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତି ।

https://samajaepaper.in/imageview_114_25102025213940604_4_83_26-10-2025_6_i_1_sf.html