ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଉତ୍ତର ଦିଅନ୍ତି, ଯେପରି ମୁଁ ପୂର୍ବରୁ କହିଥିଲି, ଏହି ଦୁନିଆରେ ପରିତ୍ରାଣର ଦୁଇଟି ପଥ ଅଛି - ଜ୍ଞାନୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ଯୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ମ ପଥ ମାଧ୍ୟମରେ (3.3) । ଏହି ଶ୍ଳୋକଟି ସୂଚାଇଥାଏ ଯେ ଯେଉଁମାନେ ବୁଦ୍ଧି ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସଚେତନତାର ମାର୍ଗ ଏବଂ ମନର ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ କର୍ମର ମାର୍ଗ ଅଟେ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆହୁରି ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି, କେବଳ କର୍ମ ଆରମ୍ଭ ନକରି କେହି ନିଶ୍କର୍ମତା ପାଇପାରେ ନାହିଁ ଏବଂ କେବଳ ତ୍ୟାଗ କରି କେହି ସିଦ୍ଧି ପାଇପାରେ ନାହିଁ (3.4) ।

ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତ ସଂସ୍କୃତିରେ, ତ୍ୟାଗ ଗୌରବାନ୍ୱିତ ହୁଏ କାରଣ ଯେଉଁମାନେ ତ୍ୟାଗ କରନ୍ତି ସେମାନେ ଏପରି କିଛି କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ଅଟନ୍ତି ଯାହା ଜଣେ ସାଧାରଣ ବ୍ୟକ୍ତି କରିପାରିବ ନାହିଁ । ଏହି କାରଣରୁ ରାଜ୍ୟର ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣତା ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧର ଯନ୍ତ୍ରଣାରୁ ବଞ୍ଚିବାକୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଆମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ ।

ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ମଧ୍ୟ ତ୍ୟାଗ ସପକ୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସେ ଆମ ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟରେ “ମୁଁ’ ଛାଡିବାକୁ କୁହନ୍ତି । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ଯୁଦ୍ଧ କୌଣସି ପ୍ରସଙ୍ଗ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ “ମୁଁ’ ଅଟେ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପାଇଁ ନିର୍ମମ ଏବଂ ନିର-ଅହଂକାର ଶାଶ୍ୱତ ସ୍ଥିତିକୁ ଯିବା ପାଇଁ ବାଟ (2.71)।

ଆମର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଅର୍ଥ, ଖାଦ୍ୟ, ସମ୍ପତ୍ତି, ଶକ୍ତି କିମ୍ବା ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଜିନିଷର ତ୍ୟାଗ ହୋଇପାରେ ଯାହା ସମାଜ ପାଇଁ ମୂଲ୍ୟବାନ ଅଟେ । ଏହା କହିବା ପରି ଯେ “ମୁଁ’ ଟଙ୍କା ରୋଜଗାର କରିଥିଲି ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ମୁଁ ଟଙ୍କା ଦାନ କରୁଛି’ । ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ‘ମୁଁ’ ରୁହେ ଟଙ୍କା ସଂଗ୍ରହ କରିବା ଏବଂ ଟଙ୍କା ଦାନ କରିବା ଗୋଟିଏ ମୁଦ୍ରାର ଦୁଇପାର୍ଶ୍ୱ ଅଟେ । 

ଏହା ଏକ କଷ୍ଟସାଧ୍ୟ ଧାରଣା କାରଣ ଆମେ ସାଧାରଣତଃ ଭୌତିକ ସମ୍ପଦର ତ୍ୟାଗକୁ ପ୍ରଶଂସା କରୁ । ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଏହା ହେଉଛି ଯାତ୍ରାର ଦ୍ୱିତୀୟ ପାଦ ଏବଂ ଏହି ବଳିଦାନ ଖ୍ୟାତି ପରି କିଛି ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇଁ ହୋଇପାରେ । ସେଥିପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆମକୁ ସେଠାରେ ଅଟକିଯିବାକୁ ଦିଅନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ “ମୁଁ’ର ତ୍ୟାଗର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ପହଞ୍ଚିବାକୁ ଆମକୁ କୁହନ୍ତି ।

ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ପରିତ୍ୟାଗ କରାଯାଏ, ସବୁକିଛି ଏକ ଆନନ୍ଦମୟ ନାଟକରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ନଚେତ୍‌ ଜୀବନ ନାମକ ଏହି ନାଟକ ମଧ୍ୟ ଏକ ଦୁଃଖଦ ଘଟଣା ହୋଇଯାଏ ।

https://samajaepaper.in/imageview_59_510202421530242_4_83_06-10-2024_6_i_1_sf.html