ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁହନ୍ତି ଯେ, “ବିଭିନ୍ନ ନଦୀର ଜଳ ଯେପରି ସକଳ ଦିଗରୁ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଚଳ-ପ୍ରତିଷ୍ଠାଯୁକ୍ତ ସମୁଦ୍ରକୁ ବିଚଳିତ ନ କରି ତା’ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କରେ, ସକଳ ଭୋଗ ସେହିପରି ଯେଉଁ ସ୍ଥିତପ୍ରଜ୍ଞ ପୁରୁଷଙ୍କ ଠାରେ କୌଣସି ପ୍ରକାର ବିକାର ଉତ୍ପନ୍ନ ନ କରି ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି, ସେହି ପୁରୁଷ ପରମ ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି । ଭୋଗ ଚାହୁଁଥିବା ଲୋକ ତାହା ପାଏ ନାହିଁ” (2.70) । ସେ ଆଗକୁ ଯାଇ କହୁଛନ୍ତି, “ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟ ସମସ୍ତ କାମନା ତ୍ୟାଗ କରି ମମତ୍ୱରହିତ, ଅହଂକାର ରହିତ ଏବଂ ସ୍ପୃହାରହିତ ହୋଇ ବିଚରଣ କରନ୍ତି, ସେ ହିଁ ଶାନ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି, ଅର୍ଥାତ୍ ଶାନ୍ତି ଲାଭ କରିଥାନ୍ତି (2.71) । ଏହା ବ୍ରହ୍ମପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିବା ପୁରୁଷଙ୍କ ସ୍ଥିତି । ଏହି ସ୍ଥିତି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ଯୋଗୀ କେବେହେଲେ ମୋହିତ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଅନ୍ତକାଳରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ବ୍ରାହ୍ମୀସ୍ଥିତିରେ ଅବସ୍ଥିତ ହୋଇ ସେ ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଅନ୍ତି” (2.72) ।
ଏହି ଶାଶ୍ୱତ ସ୍ଥିତିକୁ ତୁଳନା କରିବା ପାଇଁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସମୁଦ୍ରର ଉଦାହରଣ ଦେଇଛନ୍ତି (ମୋକ୍ଷ - ଚରମ ସ୍ୱାଧୀନତା ଏବଂ ଆନନ୍ଦ) ଏବଂ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ଇନ୍ଦ୍ରିୟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ ଉତ୍ସାହ । ସମୁଦ୍ର ପରି, ମନୁଷ୍ୟ ଏକ ଶାଶ୍ୱତ ସ୍ଥିତି ପାଇବା ପରେ ସ୍ଥିର ରହିଥାଏ, ଯଦିଓ ପ୍ରଲୋଭନ ଏବଂ ଇଚ୍ଛା ତାଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ ଜାରି ରଖିଥାଏ । ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଯେତେବେଳେ ନଦୀଗୁଡ଼ିକ ସମୁଦ୍ରକୁ ଭେଟନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ହରାନ୍ତି । ସେହିଭଳି, ଯେତେବେଳେ ଇଚ୍ଛା ଶାଶ୍ୱତ ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍ଥିତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଭିତରେ ପ୍ରବେଶ କରନ୍ତି; ତେବେ ସେମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ହରାନ୍ତି ।
ତୃତୀୟତଃ, ବାହ୍ୟ ଜଗତରୁ ଉତ୍ସାହ ଦ୍ୱାରା ଆମ ଭିତରେ ଏକ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଏବଂ ଯେତେବେଳେ ଆମର ଏହି ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାର କ୍ଷମତା ନଥାଏ ସେତେବେଳେ ଦୁଃଖ ହୁଏ ।ତେଣୁ ସୂଚକ ହେଉଛି, ସମୁଦ୍ର ପରି ଆମକୁ ଏହିପରି ଅସ୍ଥାୟୀ ଉତ୍ସାହକୁ ସହ୍ୟ କରିବାକୁ ଶିଖିବାକୁ ପଡିବ (2.14) ।
ଆମର ବୁଝାମଣା ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟେକ କର୍ମର ଜଣେ କର୍ତ୍ତା ଏବଂ କର୍ମଫଳ ଥାଏ । ଏହାପୂର୍ବରୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଆମକୁ କର୍ମ ଏବଂ କର୍ମଫଳ ଅଲଗା କରିବାର ମାର୍ଗ ଦେଇଥିଲେ (2.47) । ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଆମକୁ ଅହଂକାର ଅର୍ଥାତ୍ ‘ମୁଁ’ ଆଉ କର୍ତ୍ତାର ଭାବନା ଛାଡିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦେଇଛନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ୱାରା କର୍ତ୍ତା ଏବଂ କର୍ମ ଅଲଗା ହୋଇଯିବେ । ଥରେ ଏହି ଶାଶ୍ୱତ ଶାନ୍ତିର ସ୍ଥିତି ହାସଲ ହୋଇଗଲେ, ଫେରିବାର କୌଣସି ସମ୍ଭାବନା ନାହିଁ ଏବଂ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ଏହି ସକ୍ରିୟ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡର କୋଟି କୋଟି କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହୋଇ ରହିଯାଏ ।
ଗୀତାରେ, ସାଂଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଷାଦ ବା ନିରାଶା ପରେ ଶାଶ୍ୱତ ଅବସ୍ଥା ଆସିଥାଏ, କାରଣ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରାକୃତିକ ନିୟମ ଯେ ଚରମ ଦୁଃଖରେ ପରିତ୍ରାଣ ଆଣିବାର ସମ୍ଭାବନା ଏବଂ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅଛି, ଯେତେବେଳେ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ, ଯେପରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ସହିତ କରିଥିଲେ ।
https://samajaepaper.in/imageview_50_219202421432746_4_83_22-09-2024_6_i_1_sf.html