ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ କୁହନ୍ତି, “ନିଜ ଦ୍ୱାରା ନିଜକୁ ସଂସାରସାଗରୁ ଉଦ୍ଧାର କରିବା ଉଚିତ; ନିଜକୁ ଅଧୋଗତିରେ ପକାଇଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ; କାରଣ ମନୁଷ୍ୟ ନିଜେ ହିଁ ନିଜର ମିତ୍ର ଓ ନିଜେ ହିଁ ନିଜର ଶତ୍ରୁ ଅଟେ” (6.5) । ବନ୍ଧୁତା ପରି ଏହି ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପରକ ଶ୍ଳୋକର ଅନେକ ବିନ୍ଦୁ ଅଛି ।
ସର୍ବପ୍ରଥମେ, ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଉପରେ ନିଜକୁ ଉପରକୁ ଉଠାଇବାର ଦାୟିତ୍ୱ ସ୍ଥିର କରେ । ସାମାନ୍ୟ ପ୍ରବୃତ୍ତି ନିଜର ଅସଫଳତାର ଦୋଷ ପରିବାର, ବନ୍ଧୁ, ସହକର୍ମୀ, ପରିସ୍ଥିତି, କାର୍ଯ୍ୟ ଅବସ୍ଥା, ଦେଶ ଇତ୍ୟାଦି ପରି ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ଉପରେ ପକାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ କର୍ମ କରାଯାଏ ଯାହାକୁ ଖରାପ ଭାବରେ ଚିହ୍ନିତ କରାଯାଏ କିମ୍ବା ଯଦି ବାଞ୍ଛିତ କର୍ମଫଳ ନ ମିଳିଥାଏ ସେମାନେ ନିଜକୁ ନିଜେ ଦୋଷ ଦିଅନ୍ତି ଏବଂ ଅନୁତାପ କରନ୍ତି । ଏହାର ପରିଣାମ ଏହା ହୋଇଥାଏ ଯେ ଏହା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଗଭୀର ଆବେଗ ଏବଂ ତିକ୍ତତା ସୃଷ୍ଟି କରେ ଯାହାକି ବେଳେବେଳେ ଜୀବନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହିଥାଏ ।
ଅନ୍ୟପଟେ, ଯେତେବେଳେ ଆମର ସ୍ମୃତି ଆମର ଅନୁତାପକୁ ମନେ ପକାଏ, ତେବେ ଆମେ ନିଜକୁ ବାରମ୍ବାର ଦଣ୍ଡିତ କରୁ । ପରିସ୍ଥିତି ଯାହା ବି ହୋଇପାରେ, ଏହି ଶ୍ଳୋକଟି ଆମକୁ ନିଜକୁ ଉତ୍ତମ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଥମେ 3.34 ଶ୍ଳୋକରେ ଆଶ୍ୱାସନା ଦେଇଥିଲେ ଯେ ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଦଣ୍ଡବତ ପ୍ରଣାମ, ପ୍ରଶ୍ନ ଏବଂ ସେବାର ତିନୋଟି ଗୁଣ ବିକାଶ କରୁ ସେତେବେଳେ ଗୁରୁ ଆମକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରକଟ ହୁଅନ୍ତି ।
ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଏହା ହେଉଛି ନିଜର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣତା ଏବଂ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନିଜର ଅନୁତାପକୁ ଦୂର କରିବା । ଏହି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣତା ଏବଂ ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣତା ଆମର ଶାରୀରିକ ରୂପ, ବିକଟାଳ ଅତୀତ, ଆମର ଶିକ୍ଷଣୀୟ କିମ୍ବା ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିତି ହୋଇପାରେ କିମ୍ବା ସେହି ସୁଖଦ ଏବଂ ଅପ୍ରତୀକର ପରିସ୍ଥିତି ହୋଇପାରେ ଯାହା ଆମେ ସମ୍ମୁଖୀନ ହୋଇଥିଲୁ ।
ତୃତୀୟତଃ, ଯେତେବେଳେ ଆମେ ଆମର ନିଜର ମିତ୍ର ହେଉ,ଆମ ଭିତରେ ଏକାକୀତା ପାଇଁ କୌଣସି ସ୍ଥାନ ନାହିଁ ଯାହା ଉଦାସୀନତା, କ୍ରୋଧ ଏବଂ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ନିଶା (ପଦାର୍ଥ କିମ୍ବା ପରଦା)ର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ । ଏହା ଆମକୁ କାହାରି ଉପରେ ନିର୍ଭର ନହୋଇ ଆନନ୍ଦମୟ ହେବାକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ବିଶେଷତଃ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥାରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ।
ପରିଶେଷରେ, ଏହା କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଏହା ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ, ସାମାଜିକ ତଥା ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଭାବରେ ଆମର ଯତ୍ନ ନେଇ ଏକ ସନ୍ତୁଳିତ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ବିଷୟରେ ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦିଗ ଭଲ ଭାବରେ ପରିଚାଳିତ ହୋଇପାରେ ।
ଯଦି ଥରେ ଆମେ ନିଜ ସହିତ ବନ୍ଧୁ ହୋଇଥାଉ, ତେବେ ପ୍ରାକୃତିକ ପରିଣାମ ହେଉଛି ଯେ ଆମେ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ସହିତ ବନ୍ଧୁ ହୋଇଯିବା, କାରଣ ଆମେ ପୂର୍ବାଗ୍ରହ ଏବଂ ନିର୍ଣ୍ଣୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଦ୍ୱାରା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଆମର ବନ୍ଧୁ ହୋଇଯାଏ ।
https://samajaepaper.in/imageview_38_2792025214147360_4_83_28-09-2025_6_i_1_sf.html