ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁହନ୍ତି, “ଉତ୍ତମ ଆଚରଣ ସହିତ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ଅନ୍ୟର ଧର୍ମଠାରୁ ଗୁଣରହିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱଧର୍ମ ଅଧିକ ମଙ୍ଗଳକର । ନିଜ ଧର୍ମରେ ମରିବା ମଧ୍ୟ କଲ୍ୟାଣକର, କିନ୍ତୁ ଅନ୍ୟର ଧର୍ମ ଭୟାବହ” (3.35) । ଏହି ଜଟିଳ ଶ୍ଳୋକଟି ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅପେକ୍ଷା ଆମ ମନରେ ଅଧିକ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି କରେ ।
ଏକ ଅର୍ଥରେ ଏହି ଶ୍ଳୋକଟି କୁରୁକ୍ଷେତ୍ର ଯୁଦ୍ଧରେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କ ପାଇଁ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ । ଅର୍ଜୁନଙ୍କର ସେହି ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୋଦ୍ଧା ଧର୍ମ ଥିଲା ଏବଂ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ସାଧୁ ହେବାକୁ ଇଚ୍ଛା କରନ୍ତି । ଏହି ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ସମ୍ଭାବନା ଦୁର୍ବଳ ଏବଂ ଏହି ଶ୍ଳୋକରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ଏହା ହିଁ ସୂଚିତ କରୁଛନ୍ତି ।
ଧର୍ମ ଏକ ହୋଇଥିବାବେଳେ ଆମେ ଏହାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଦେଖୁ । କଥାରେ ଅଛି, ପାଞ୍ଚ ଜଣ ଅନ୍ଧ ସମାନ ହାତୀକୁ ନିଜ ସ୍ପର୍ଶର ଆଧାରରେ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ଦେଖନ୍ତି । ଯଦି ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ଏହାକୁ ଦାନ୍ତ ଭଳି ଦେଖନ୍ତି, ତେବେ ଏହା ତାଙ୍କର ସ୍ୱଧର୍ମ । ଶ୍ଳୋକଟି ଆହୁରି ସୂଚାଇଥାଏ ଯେ ଯିଏ ଏହାକୁ ଦାନ୍ତ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରେ, ସେ ତା’ର ପଥ ଅନୁସରଣ କରିବା ଉଚିତ ଏବଂ ଏହାକୁ ଗୋଡ଼ କିମ୍ବା ଲାଞ୍ଜ ଭଳି ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସୁନ୍ଦର ଉପସ୍ଥାପିତ ବର୍ଣ୍ଣନା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ।
ପରବର୍ତ୍ତୀ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ କାହାର ଧାରଣା ସଠିକ୍ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ନିଜ ନିଜ ପଦ୍ଧତିରେ ସଠିକ୍ ତେଣୁ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ତୁଳନାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ସେ କୁହନ୍ତି ଯେ, ଗୁଣରହିତ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ସ୍ୱଧର୍ମକୁ ଅନୁସରଣ କରିବା ଉଚିତ ।
ଧର୍ମ ବିଦ୍ୟୁତ୍ ସଦୃଶ ଯାହା ଆମ ଘରେ ପ୍ରବେଶ କରେ ଏବଂ ଏହା ଶକ୍ତି ଯୋଗାଉ ଥିବା ଉପକରଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରି ବିଭିନ୍ନ ରୂପରେ ପ୍ରକଟ ହୁଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଉପକରଣର ନିଜସ୍ୱ ପ୍ରକୃତି ଅଛି ଏବଂ ଏକ ପଙ୍ଖା ଟିଭି ହେବାର ସ୍ୱପ୍ନ ଦେଖିପାରିବ ନାହିଁ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ପ୍ରଥମେ ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଦମନ ଆମକୁ କୌଣସି ସ୍ଥାନକୁ ନେଇଯାଏ ନାହିଁ (3.33) । ପରଧର୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଅର୍ଥ ହେଉଛି ସ୍ୱଧର୍ମକୁ ଦମନ କରିବା । ଦମନ ବହିଷ୍କାରକୁ ନେଇଯାଏ, ଯେତେବେଳେ ଧର୍ମ ହେଉଛି ଅନ୍ଧ ପୁରୁଷ ଓ ହାତୀମାନଙ୍କ ପରି ସମସ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଧାରଣାର ମିଳନ ।
https://samajaepaper.in/imageview_48_111202523254019_4_83_12-01-2025_6_i_1_sf.html