ବଞ୍ଚିବାର ଦୁଇଟି ଉପାୟ ଅଛି । ଗୋଟିଏ ସମର୍ପଣ ଏବଂ ଅନ୍ୟଟି ହେଉଛି ସଂଘର୍ଷ । ସମର୍ପଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାଜିତ ହୋଇଥିବା ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପରି ଏକ ଅସହାୟ ସମର୍ପଣ ନୁହେଁ । ଏହା ସଚେତନତା ଏବଂ ସକ୍ରିୟ ଗ୍ରହଣ ସହିତ ସମର୍ପଣ । ଅନ୍ୟମାନଙ୍କଠାରୁ ଆଗରେ ରହିବାର ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି ସଂଗ୍ରାମ । ଆମକୁ ଯାହା ଦିଆଯାଇଛି ତାହାଠାରୁ ଅଧିକ ପାଇବାକୁ; ଏବଂ ଆମ ପାଖରେ ଯାହା ଅଛି ତାହାଠାରୁ ଅଲଗା ପାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା ହିଁ ସଂଘର୍ଷ । ଅନ୍ୟ ପଟେ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଜୀବନ୍ତ ମୁହୂର୍ତ୍ତ ପାଇଁ କୃତଜ୍ଞତା ହେଉଛି ସମର୍ପଣ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁହନ୍ତି ଯେ, “ଯେଉଁ ପୁରୁଷ ଇହଲୋକରେ ଏହି ପ୍ରକାରେ ପରମ୍ପରାକ୍ରମେ ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇ ଆସିଥିବା ସୃଷ୍ଟିଚକ୍ରର ଅନୁକୂଳ ହୋଇ ଚଳେ ନାହିଁ ଅର୍ଥାତ୍ ନିଜର କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ପାଳନ କରେ ନାହିଁ, ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଭୋଗରେ ରମଣ କରୁଥିବା ସେହି ପାପାୟୁ (ପାପୀ) ମନୁଷ୍ୟ ବୃଥାରେ ଜୀବନ ଧାରଣ କରେ” (3.16) । ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କର ତୃପ୍ତି ପଥରେ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ସଂଘର୍ଷର ଜୀବନ, କାରଣ ଇନ୍ଦ୍ରିୟଗୁଡିକ କଦାପି ତୃପ୍ତ ହୋଇପାରିବେ ନାହିଁ । ଏହା ସଂଘର୍ଷ, ବ୍ୟଥା, ଚିନ୍ତା ଏବଂ ଦୁଃଖ ଆଣିଥାଏ ଯାହା ଏକ ଅର୍ଥହୀନ ଜୀବନ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସୃଷ୍ଟି ଚକ୍ରକୁ ବର୍ଷାର ଉଦାହରଣ ସହିତ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରନ୍ତି (3.14) । ବର୍ଷା ହେଉଛି ଜଳର ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର କାର୍ଯ୍ୟର ରୂପ ଯେଉଁଠାରେ ଜଳ ବାଷ୍ପୀଭୂତ ହୋଇ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଭାବରେ ବର୍ଷା ହୁଏ । ଏହିପରି ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର କାର୍ଯ୍ୟ ହେଉଛି ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଶକ୍ତିର ଉତ୍ସ (3.15) । ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର କାର୍ଯ୍ୟର ଚକ୍ରରେ ଚାଲିବା ହେଉଛି ସମର୍ପଣର ଜୀବନ ଯାହା ଆମକୁ ଆନନ୍ଦମୟ କରେ ।
ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ କୁହନ୍ତି, “କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟ ଆତ୍ମାରେ ରମଣ କରୁଥାନ୍ତି ଏବଂ ଆତ୍ମାରେ ତୃପ୍ତ ଓ ଆତ୍ମାରେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି, ତାଙ୍କ ପାଇଁ କୌଣସି ବି କର୍ତ୍ତବ୍ୟ କରିବାକୁ ବାକି ନ ଥାଏ” (3.17) । ଏପରି ଜୀବନ ଇନ୍ଦ୍ରିୟମାନଙ୍କଠାରୁ ସ୍ୱାଧୀନ, ଯେଉଁଠାରେ ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ୱର ଇଚ୍ଛା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କୌଣସି ଇଚ୍ଛା ନାହିଁ । ଯେତେବେଳେ ଆମର ଅସ୍ତିତ୍ୱର ଇଚ୍ଛା ଆମର ଇଚ୍ଛା ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଆମର କୌଣସି ଅଲଗା କର୍ତ୍ତବ୍ୟ ନାହିଁ । ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମୟରେ ଆମ ରାସ୍ତାରେ ଯାହା ଆସେ ତାହା ଶୁଦ୍ଧ ଗ୍ରହଣ ଅଟେ । “ସେହି ମହାପୁରୁଷଙ୍କର ଏହି ବିଶ୍ୱରେ କୌଣସି କର୍ମ କରିବାରେ ପ୍ରୟୋଜନ ରହେ ନାହିଁ କିମ୍ବା କର୍ମ ନ କରିବାରେ କୌଣସି ପ୍ରୟୋଜନ ରହେ ନାହିଁ, ତଥା କୌଣସି ପ୍ରାଣୀ ସହିତ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର କିଛି ବି ସ୍ୱାର୍ଥସମ୍ବନ୍ଧ ରହେ ନାହିଁ” (3.18) ।
“ନିଜଠାରୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ’ ଗୀତାରେ ଏକ ମୂଳ ଉପଦେଶ, ଯାହା ନିଜକୁ ଆନନ୍ଦିତ କରିବା ଏବଂ ନିଜ ସହିତ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହେବା ।ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ନିଜ ଠାରୁ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ରୁହେ, ଆମର ଅଧିକାର ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ବିଷୟରେ କୌଣସି ଅଭିଯୋଗ କିମ୍ବା ତୁଳନା ରୁହେ ନାହିଁ ।
https://samajaepaper.in/imageview_50_911202423234884_4_83_10-11-2024_6_i_1_sf.html